Son yılarda yaşanan depremler gösterdi ki mevcut yapıların çoğunluğu depreme dayanıklı değil. Ülkenin çoğunluğunun aktif fay hatları üzerinde bulunduğunu düşünecek olursak; deprem bizler için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Bundan dolayı eğer mevcut yapılarımızı bir an önce depreme dayanıklı hale getirmez ve yeni yapıları depreme dayanıklı olarak inşa etmezsek, son depremde yaşadığımız gibi, depremler büyük felaketlere dönüşmeye ve çok büyük can ve mal kayıplarına sebep olmaya devam edecek.
Bu konu daha çok kamu idaresini ilgilendiriyor olsa da kişisel olarak her vatandaşın yapması gereken işler, yerine getirmesi gereken sorumluluklar vardır. Bunların en önemlisi yaşadığınız veya çalıştığınız binanın depreme dayanıklı olup olmadığını tespit etmektir. Çünkü yaşadığınız veya çalıştığınız binanın depreme dayanıklı olup olmadığını bilmek hayati önem taşımaktadır. Peki, binanızın depreme dayanıklılığını nasıl öğrenebilirsiniz? İşte bazı temel adımlar:
1. Binanızın Yaşını ve Yapım Yılını Kontrol Edin
Türkiye’de ve dünyada deprem yönetmelikleri zaman içinde güncellenmiştir. Binanızın hangi yıl inşa edildiğini öğrenerek o dönemde geçerli olan yönetmeliklere uygun olup olmadığını değerlendirebilirsiniz. Özellikle 1999 Marmara Depremi’nden sonra Türkiye’de yapı yönetmelikleri ciddi şekilde güncellenmiştir. En son 2018 yılında, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği hazırlandı ve 2019 yılında yürürlüğe girdi.
2. Kentsel Dönüşüm Kapsamında Riskli Bina Analizi Yaptırın
Eğer binanızın riskli olup olmadığını merak ediyorsanız, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlara başvurarak “riskli bina analizi” yaptırabilirsiniz. Riskli bina olarak belirlenen yapılar, devlet teşvikleriyle yenilenebilir veya güçlendirilebilir.
3. Binanızın Projelerini ve Zemin Etüdünü İnceleyin
Binanızın mimari ve inşaat projeleri ile zemin etüt raporunu, binayı yapan firmadan talep edin. Eğer firmadan tedarik edemiyorsanız ilgili belediyeden projelere ve zemin etüt raporuna ulaşabilirsiniz. Projeleri belediyenin ilgili uzmanlarına veya uzman bir mühendislik firmasına inceletip binanın deprem dayanımı konusunda ön değerlendirmelerini alın. Özellikle binanın inşa edildiği zemin çok önemlidir. Çünkü bir binanın depreme dayanıklılığını belirleyen en önemli faktörlerden biri zemindir. Zemin türü, binanın deprem sırasında nasıl hareket edeceğini ve deprem hareketinin bina üzerindeki etkisini doğrudan etkiler. Son yaşanan depremde, özellikle uygunsuz zeminlerde inşa edilen yapıların yıkıldığına şahit olduk.
4. Deprem Performans Analizi Yaptırın
Bir binanın taşıyıcı sisteminin sağlam olup olmadığını anlamak için mutlaka uzman bir mühendislik firması tarafından yapısal değerlendirme yaptırmanız gerekir. Bu konuda uzman mühendislik firmalarına, İnşaat Mühendisleri Odası’nın, Mevcut Binalarda Değerlendirme ve Güçlendirme sayfasından ulaşabilirsiniz.
Bu değerlendirme genellikle şu unsurları içerir:
- Yapının mevcut taşıyıcı sistem planının çıkarılması.
- Taşıyıcı sistemde var olan bozulma, hasar, korozyon, tahribat vb. olumsuzlukların tespit edilmesi.
- Yapı temel tespitinin yapılması.
- Zemin etüdünün yapılması.
- Yapının taşıyıcı sistem malzeme dayanımının tespit edilmesi.
- Taşıyıcı sistem donatı durumunun tespit edilmesi.
- 2018 Bina Deprem Yönetmeliği ve ilgili diğer standart ve yönetmeliklere uygun olarak performans analizinin yapılması.
- Yapının deprem dayanımının raporlanması ve gerekiyorsa uygun güçlendirme alternatiflerinin sunulması.
- Gerekiyorsa, yapıya en uygun ve ekonomik güçlendirme projesinin hazırlanması.
5. Güçlendirme Seçeneklerini Değerlendirin
Yapılacak deprem performans analizi sonucunda, eğer binanızın depreme dayanımı düşükse, güçlendirme seçeneklerini değerlendirebilirsiniz. Güçlendirme işlemleri arasında karbon fiber kaplama, çelik destekleme sistemleri ve perde duvar ekleme gibi çözümler bulunur.
Sonuç
Binanızın depreme dayanıklı olup olmadığını öğrenmek için yukarıdaki adımları takip edebilirsiniz. Eğer binanızın riskli olduğunu düşünüyorsanız, gecikmeden uzmanlara başvurarak gerekli inceleme ve deprem performans analizlerini yaptırmanız büyük önem taşır. Unutmayın, deprem öncesinde alınacak önlemler can ve mal güvenliğinizi sağlamak açısından kritik rol oynar.
Konuyla ilgili aşağıdaki yazılara da göz atmanızı öneririm.